Asem

Dit kan enige plek of tyd gebeur. Soms het jy beheer daaroor, ander kere is jy onkant betrap. Ek sien dit op skole se sportvelde. Ek sien dit wanneer mense hulle pos kry en sekere vensterkoeverte oopmaak. Ek sien dit elke Saterdag wanneer groot volwasse mans na die TV staar en hul spanne speel. Soms as jy lucky is, kan jy dit sien tussen twee mense in ’n onbewaakte oomblik. Dan dank jy die universe vir die vlieg-teen-die-muur-oomblik.

’n Paar jaar terug het ek uit ’n winkelsentrum gestap. Ek moes verby ’n restaurant se tafels loop na my kar toe. Die vrou het haar sigaret net aangesteek gehad en gestaar na die man oorkant haar. Hy’t haar in die oë gekyk en gesê: “Dit gaan nie werk nie. Dis verby”. En toe gebeur dit. Sy’t haar asem ingetrek en opgehou. Sy moes dit sometime uitgeblaas het lank reeds nadat ek my kar se deur oopgemaak het.

Soms is dit moeilik om iets wat voor jou afspeel met woorde vas te vat.

Dis soos die millisekonde net voor jou selfoon lui. Die skerm word effens dowwer in jou hand en jy weet iets gaan nou gebeur. Bank, vriend of verkeerde nommer? Of soos die vrou wat na haar slaapkamer stap en sy weet haar man was laaste daar. Tergende vrae soos of die bed opgemaak is en of sy klere weer die wêreld vol lê op die vloer sorg vir jou asem om warm in jou maag rond te hang tot daar ’n resultaat sigbaar is. Dis gewoonlik soos jy dit verwag.

Ek het presies so gevoel toe ek die titel die eerste keer gesien het op die TV-skerm…Being Mandela…

Eers het ek gedink – Nee, kan dit wees? Is dit wat ek dink? En toe die resultaat…Jip dit is wat ek gedink het…en toe word dit erger as wat ek verwag het. Een moerse disgusting teleurstelling. Ek sal selfs so ver gaan om dit walglik te noem. Klomp ryk meisiekinders met ’n belangrike van wat hul lywe Kardashian hou en hul neuse optrek vir goed wat ’n arm man sal hemel toe stuur.

Om dit selfs as utterly fucked up te file is nie genoeg nie. Degrading, onrusbarend, onvanpas of selfs so eenvoudig soos stupid vat dit ook nie geheel en al vas nie. Sien, selfs die kakste goed in die lewe kan mens nie altyd behoorlik in swart woorde op ’n wit papier uitdruk nie.

En toe kom die nuus deur. Madiba is weer in die hospitaal en dinge lyk nie goed nie. Sensasionele hoofopskrifte uitgedink deur ’n sadis skree teen die lamppale: “Berei jou voor op die ergste.”

Jy vang jouself weereens verslaaf aan Twitter en Facebook vir enige brokkie nuus. Jy kry ’n private message van een van jou pelle in Kaapstad “Dude, daar was nou net ’n twenty one gun salute. Beteken dit…?” En dan sê iemand op Twitter ’n uur later: “Dis net die president van Sudan wat opgedaag het.” En jy blaas weer jou asem stadig uit.

Dan begin nagging gedagtes jou asem opvreet – Sê nou die regering besluit om dit eers stil te hou om al hul varkies bymekaar te kry vir die media-malheid wat reeds begin het? Sê nou daar’s nog iets wat hulle nie wil sê nie. Hei, ek’s nie die een wat ’n wet goedgekeur het om sekere goed stil te hou nie. Ek trust nie ’n ou wat ’n huis bou sonder om my te vra of hy my geld kan gebruik daarvoor nie. Nog minder ’n ou wat dink jy kan AIDS afwas in ’n stort soos Kallis in ’n Sanex advertensie. Die ou het meer vrouens as ure wat hy werk in ’n dag. (En presies die rede hoekom ek nie daarvan hou om politiese uitlatings te maak nie, want ek sê dit as ’n burger van die goeie ou RSA en nie die whitey wat moan met ’n brood onder haar arm en slogans op haar t-shirt wat reken apartheid kan nie meer geblame word nie. Ek is gatvol vir ouens wat nie hulle werk doen nie, maar die salaristjek and some huis toe vat sonder ’n gewete. There, I’ve said it. Moving on.)

Maar die ding wat my die laaste paar dae my asem ophou is om Madiba te groet. Ek raak kort-kort ontsteld aan die gedagte. Die pad wat hy gestap het, is massief. Dit kon soveel anders gewees het as hy soos ’n normal human being alles om hom geblame het of met oogklappe die leisels oorgeneem het. ’n Houding ingeslaan om eers Mauritius toe te gaan vir ’n bietjie R&R nadat hy uit die tronk gekom het. Die man het ’n visie gehad desondanks sy omstandighede of die graad van ondenkbaarheid om te bereik wat hy bereik het. I mean honestly, om die rugby World cup te gebruik het om ’n land se mense een stem te maak, was insane en genius.

“Remember to breathe. It is after all, the secret of life.” ― Gregory Maguire, A Lion Among Men. Ek stem nie saam nie. Somtyds gebeur die lewe juis wanneer jy jou asem ophou. En tans hou almal hulle asem op oor Madiba se laaste dae. Jy’s nie net deel van ‘n stukkie geskiedenis nie. Jy’s deel van iemand se pad wat diep spore gelos het vir almal om te volg. Tot by die laaste tree. En dan bye te sê.